(...) Romowie od zawsze fascynowali, a zarazem niepokoili swoich polskich sąsiadów. Polacy dystansowali się do nich i nierzadko wyrażali swoją nieprzychylność. Pojawiającą się niechęć wobec Romów pogłębiał brak działań ze strony Polaków, które doprowadziłyby do poznania ich kultury. Podobna postawa charakteryzowała Romów w stosunku do Polaków. Odmienne wzory zachowań i obyczajności, inna filozofia, wartości, wynikające z różnych sposobów egzystencji i odrębności rasowo-antropologicznych, stanowiły podstawę wytworzenia sądów i wyobrażeń obu grup o sobie nawzajem.
Na weryfikację tych sądów doświadczenie nie miało i dość często nie ma do czasów nam współczesnych wpływu.
Zgromadzony w książce materiał badawczy pokazuje jednak, że młode pokolenie Polaków i Romów, zwłaszcza uczęszczające do tych samych instytucji edukacyjnych, staje się bardziej otwarte na siebie. To bardzo ważne stwierdzenie. Ważniejsza jest jednak konkluzja, że „wymuszana otwartość”,
a nawet spontaniczne „oswojenie”, w świadomości Obcego może stać się podstawą procesów asymilacyjnych, które w prosty sposób zagrażają zachowaniu mechanizmów obronnych, pozwalających Romom zachować swoją tożsamość etniczno-kulturową. Problem ten stanowi wyzwanie dla obu społeczności: polskiej i romskiej.


prof. dr hab. Elżbieta Putkiewicz